Do początku XIX w. system fortyfikacyjny Prus Wschodnich opierał się na bałtyckich twierdzach Królewiec, Kłajpeda i Piława. Ich zasadniczym zadaniem była obrona portów i morskich szlaków komunikacyjnych, które stanowiły jedyne połączenie z resztą państwa. Z racji swego położenia twierdze te nie mogły zapewnić bezpieczeństwa całej prowincji. Potwierdzenie tego przyniosły wojny szwedzkie oraz wojna siedmioletnia. Obie kampanie wykazały potrzebę wzmocnienia obrony wnętrza regionu i wskazały także na podstawowe walory obronne Prus Wschodnich, a mianowicie ich warunki naturalne. Zwarte kompleksy leśne oraz sieć rzek i jezior w zasadniczy sposób ograniczały swobodę ruchu wojsk przeciwnika. Musiał się on ograniczać do istniejących dróg i możliwości przeprawowych. W obu przypadkach przeciwnik nie próbował forsować linii Wielkich Jezior Mazurskich, które tym samym stwarzały osłonę dla potencjalnego rejonu koncentracji własnych sił. Mając to zapewne na uwadze, na początku lat 80-tych XVIII w. podjęto pierwszą inwestycję obronną - umocnione magazyny żywnościowe na wyspie Czarci Ostrów na jeziorze Śniardwy. Wojny napoleońskie potwierdziły jednak słabość pruskich twierdz. Spośród 23 pruskich twierdz 10 poddało się prawie bez walki. Kongres wiedeński przyniósł Prusom nowe granice, co skłaniało do przyjrzenia się kwestii obrony państwa w tych nowych realiach, z uwzględnieniem doświadczeń z wojen napoleońskich. 30 maja 1816 r. król Fryderyk Wilhelm III nakazał sprawdzenie stanu i przydatności istniejących w kraju twierdz i sieci dróg, a następnie wskazanie, mając na względzie położenie poszczególnych prowincji, lokalizacji nowych, niezbędnych twierdz i dróg. Efektem inspekcji gen. Karla von Grolmana był przedłożony 22 V 1817 r., memoriał: „Memoire űber die Verteidigung der Länder rechts der Elbe bis zur Weichsel”. Ocena sytuacji Prus Wschodnich wyglądała następująco: „Prowincja Prus Wschodnich jest najbardziej narażoną częścią państwa pruskiego (…). Podczas gdy silne umocnienia Królewca są niezastąpionym rdzeniem obrony, to obrona kraju wymaga pewnej liczby punktów oporu na granicach, z których do zaproponowania są miejscowości Ragneta, Labiawa i Biała, a przede wszystkim umocnienie przesmyku pomiędzy jeziorami w Giżycku (…)”.
Mimo uwag gen.v. Grolmana do lat 40-tych nie podjęto poważniejszych inwestycji fortyfikacyjnych na wschodzie. Dopiero gdy na tronie zasiadł Fryderyk Wilhelm IV, 9 grudnia 1841 roku zlecił on powołanie specjalnej komisji z zadaniem powtórnego przyjrzenia się kwestii obrony obszarów państwa na wschód od Wisły i wypracowania konkretnych wniosków. W punkcie 4 swego rozporządzenia król pisał m.in.: „Na granicy wschodniej na szczególne polecenie zasługuje wielokrotnie omawiany przesmyk pod Giżyckiem, ponieważ odpowiada on wspomnianym wcześniej potrzebom nie tylko z racji swego naturalnego położenia, lecz zarazem uniemożliwi wrogowi usadowienie się w ważnym odcinku jezior mazurskich i wyjście stamtąd na skrzydło każdego zgrupowania na granicach”. Już 23 lutego 1842 r. komisja przedstawiła królowi raport z inspekcji, w którym zaleciła rozbudowę twierdzy Królewiec oraz umocnienie przesmyku między jeziorami pod Giżyckiem. Zadnie opracowania projektów twierdzy w Giżycku i rozbudowy Królewca otrzymał szef  1. Inspekcji Twierdz gen. Johann von Brese-Winiary. Przygotował on trzy projekty, z których ostatni został zaakceptowany przez gen. v. Astera. Zakładał on wybudowanie, na planie sześcioboku, dużego fortu zaporowego - „Festy”. Na wyniesieniu między jeziorami Popówka Mała i Duża powstać miał rdzeń twierdzy - donżon. Jego front, zwrócony w kierunku głównego zagrożenia, miał mieć narys poligonalny. Od pozostałych pięciu niższych frontów, mających rys bastionowy, oddzielony był przystosowanym do obrony piechoty wałem ziemnym. Pracami w Giżycku kierował kpt. Westphal, który pełnił funkcję pierwszego dyrektora budowy twierdzy. Ostateczny projekt zatwierdzony został 7 grudnia 1843 r. W dniu 4 września 1844 r., o godz. 18, miała miejsce uroczystość położenia kamienia węgielnego pod budowę twierdzy. 24 grudnia 1846 r., chcąc uhonorować postać gen. v. Boyena i jego wysiłki na rzecz wybudowania twierdzy w Giżycku, nadano jej miano Feste „Boyen”. Jej bastiony otrzymały nazwy: Hermann, Ludwig, Leopold (imiona generała), Schwert, Recht oraz Licht ( trzy elementy zawołania herbowego von Boyenów - Miecz, Prawo i Światło). W początkowym okresie prowadzono szerokie prace ziemne i melioracyjne. Zakończyły się one najprawdopodobniej w 1845 r., po czym przystąpiono do kopania fos i wznoszenia wału głównego. W 1847 r. przystąpiono do prac murarskich. W ich trakcie wybudowano obie kaponiery frontu IV wraz z ich poternami dobiegowymi oraz poternę wjazdową na dziedziniec śródszańca. Obie kaponiery miały dwie kondygnacje i kształt litery V. Posiadały dziedziniec wewnętrzny. Na górnej kondygnacji znajdowało się 6 stanowisk działowych, natomiast w narożnikach górnej i w dolnej kondygnacji znajdowały się stanowiska karabinowe. Komunikację między kondygnacjami zapewniają dwie klatki schodowe. W dolnej kondygnacji znajduje się furta do fosy. W tym samym czasie wymurowano zewnętrzną część bramy Giżyckiej.
W kolejnym roku powstała wewnętrzna część bramy Giżyckiej oraz bramy: Kętrzyńska  i Prochowa. Bramy Giżycka i Kętrzyńska tworzyły główny ciąg komunikacyjny. W ich sieni znajdują się wnęki dla strzelców, natomiast po obu stronach bramy Kętrzyńskiej zlokalizowano pomieszczenia wartownicze z strzelnicami. Brama Giżycka wyposażona była w most zwodzony. Brama Prochowa, w kurtynie frontu VI, zapewniała dodatkową komunikację dla oddziałów znajdujących się poza twierdzą. Czwartą bramą była brama Wodna, która miała umożliwić dostarczanie zaopatrzenia do twierdzy drogą wodną. W tym celu wykopano kanał do jeziora Niegocin, a w fosie kurtyny frontu I zbudowano małą przystań. Nigdy nie zrealizowano planowanego basenu portowego. Prace przy niej zakończono dopiero pod koniec 1853 roku. W 1848 r. wymurowano także kazamatowe narożniki bastionów Ludwig i Leopold oraz położonych między nimi kleszczy. Tym samym powstał zasadniczy zrąb śródszańca twierdzy.
W dalszym ciągu kontynuowano prace przy skazamatowanych narożnikach pozostałych bastionów oraz przy kojcach artyleryjskich u podnóży barków bastionów. Zakończono je do 1853 r. Kojce prawego barku bastionu Prawo oraz lewych barków bastionów Światło, Hermann i Leopold są dwukondygnacyjne, natomiast pozostałe jednokondygnacyjne. Ich wnętrza podzielone są na trzy pomieszczenia bojowe. Na górnej kondygnacji, leżącej na poziomie drogi straży, znajdowały się stanowiska dział, z kolei na dolnych zlokalizowano  stanowiska  karabinowe. Komunikację pionową zapewniała klatka schodowa.
W 1849 r. wybudowano kaponierę przy bramie Giżyckiej oraz dwa spichlerze na dziedzińcu twierdzy. Dwukondygnacyjna kaponiera miała kształt litery U. Układ stanowisk ogniowych był identyczny jak w kaponierach śródszańca, przy czym miała ona dodatkowe siódme stanowisko dla działa, celem wzmocnienia obrony zewnętrznego wjazdu bramy Giżyckiej. Oba spichlerze, o konstrukcji drewniano-murowanej, zostały przeniesione z Fortu Lyck. Jego pozostałe elementy ulegały również rozbiórce i przewożone były do Giżycka.
Celem zabezpieczenia potrzeb mieszkalnych załogi twierdzy, przewidywanej na max. 2500 ludzi, w 1850 r. rozpoczęto budowę trzech budynków koszarowych. Koszarowce, zlokalizowane na dziedzińcu śródszańca oraz bastionów Miecz i Hermann, były budynkami trójkondygnacyjnymi. W piwnicy znajdowało się 18 pomieszczeń, pełniących głównie funkcje gospodarcze, natomiast na pozostałych kondygnacjach po 16 pomieszczeń. Piwnice przystosowane były do prowadzenia obrony, ich otwory okienne wyposażone były w żaluzje pancerne. Komunikację w budynkach zapewniały: ulokowana po środku budynku klatka schodowa oraz korytarze w osi kondygnacji. Każdy koszarowiec przewidziany był dla dwóch kompanii wojska.
W latach 1854-1855  zbudowano u podnóża wału wolnostojący mur ze strzelnicami, tzw. „mur Carnot’a”, oddzielający go od suchej fosy. Do 1856 r. zakończono budowę budynków gospodarczych (piekarnia, stacja gołębi pocztowych). Podstawowe prace przy twierdzy zakończyło wzniesienie trójkątnych rawelinów z jednokondygnacyjnymi półkaponierami przed bramą Kętrzyńską i Prochową. Prace te prowadzono w latach 1854-1855. Tak ukształtowana twierdza zajęła powierzchnię 1 km2. Tworzyło ją sześć bastionów. Dwa fronty, Leopold-Ludwig i Ludwig-Miecz, otrzymały narys poligonalny, a pozostałe bastionowy. Całe założenie dopasowane zostało do ukształtowania terenu. Najwyżej zlokalizowany jest śródszaniec, ok. 30 m. ponad poziomem jeziora (117 m n.p.m.), pośrednim poziomem jest bastion Miecz położony o ok. 5 m niżej. Najniższy poziom stanowią pozostałe bastiony, niższe o 10-15 m od śródszańca. Chęć dopasowania się do terenu sprawiła, że budowniczym nie udało się zachować regularnych proporcji. Stąd też istnieją różnice między długościami poszczególnych frontów, a nawet barków bastionów (front I). Nie udało się także zrealizować w pełni założeń projektowych. Zrezygnowano m.in. z dzieł zewnętrznych i obmurowywania skarp.
Doświadczenia wojny krymskiej, a zwłaszcza wojny francusko-pruskiej 1870 r., pojawienie się dział z gwintowaną lufą i związany z tym wzrost ich donośności i siły rażenia, wynikające z tego nowe wymagania i związana z tym dezaktualizacja koncepcji twierdzy, jako samodzielnego założenia obronnego skłaniały ku kolejnym pracom budowlanym i modernizacyjnym. Prace te rozpoczęto w już połowie lat 60-tych. W 1868 r. wybudowano laboratorium prochowe w wale bastionu Prawo oraz arsenał, w którym przechowywano działa. Warsztaty artyleryjskie ukończono w 1874 r. Oba budynki artyleryjskie znajdowały się na dziedzińcu twierdzy. Doprowadzenie w 1868 r. do Giżycka południowego odcinka kolei „wschodniopruskiej” spowodowało zasypanie kanału łączącego twierdzę z Jeziorem Niegocin oraz przystani. Tym samym swoją pierwotną funkcję zatraciła Brama Wodna. W 1870 r. przekształcono ją w pomocniczy wjazd do twierdzy wyposażony w most zwodzony. Równolegle zapoczątkowano likwidację rawelinów przed Bramą Kętrzyńską i Prochową. Przekształcono je w place broni. Stanowiące osłonę rawelinów półkaponiery przekształcono w pomieszczenia magazynowe. Lata 80-te przyniosły gruntowną modernizację twierdzy. Wymusiły ją kolejne zmiany w technice, a zwłaszcza systematyczny wzrost donośności dział gwintowanych i pojawienie się pocisków burzących o działaniu minowym. Zmodernizowano w związku z tym strzelnice. Zmniejszono ich średnice i przystosowano je do działek rewolwerowych kal. 37 mm. Na sklepieniach koszarowców, kaponier, kojców i piekarni wylano dodatkową warstwę betonu. Wzmocniono wałem ściany laboratorium prochowego i głównego magazynu amunicyjnego. W 1888 r. zakończono prace przy dużym magazynie amunicyjnym, który ulokowano w prawym barku bastionu Miecz. Jednocześnie rozpoczęto budowę trzech mniejszych magazynów: dwóch w bastionie Światło i jeden w bastionie Leopold. Mając na względzie potrzebę zabezpieczenia załogi twierdzy przed ogniem artylerii przeciwnika w 1887 r. rozpoczęto prace budowlane przy pięciu kompanijnych schronach piechoty: dwóch na dziedzińcu donżonu, po obu stronach koszarowca, oraz po jednym za Bramą Prochową, Wodną i za kurtyną frontu II. Każdy zlokalizowany był w bezpośredniej bliskości wałów, które dawały im tym samym dodatkową osłonę. Schrony składały się z 6 pomieszczeń połączonych przejściem. W skrajnych pomieszczeniach znajdowały się: latryna i studnia wodociągowa. Betonowy strop przysypany był dodatkowo warstwą ziemi. Istniejące pierwotnie okna zostały w późniejszym czasie zamurowane. Na wałach wybudowano 7 schronów pogotowia, po jednym na każdym wale bastionu oraz na kleszczach donżonu. Schrony bastionów Leopold, Ludwig i Hermann wyposażono w 1893 r. w obrotowe pancerne wieżyczki obserwacyjne WT 90. W 1897 r. na schronie bastionu Miecz zainstalowano eksperymentalny model pancernej kopuły obserwacyjnej piechoty. Ostatnim, piątym stanowiskiem obserwacyjnym było stanowisko peryskopu (1913 r.) na betonowym schronie prawego barku bastionu Ludwig, w pobliżu Bramy Giżyckiej. Dla wzmocnienia obrony, na wałach frontu VI i II przygotowano stanowiska dla ok. 80 dział. Tym samym zakończył się proces ewolucji Festy „Boyen” od samodzielnej twierdzy do silnej baterii artyleryjskiej. W literaturze niemieckiej spotyka się określenie Artillerisches Sperrfort, Sperrfeste. (powrót)